Sakit 1: Pag babuy-babuyun (Epilepsy)

Ngan: Asrab bin Hajan (Usug)
Lokasi: Sandakan, Sabah.
Sakit: Babuy-babuy (Sawan)
Ummul: 23
Sakit timagna': 1994
Kiyauli'an : 2008
Simtom: Humantak manugas in pamaranan, in mata limiggat pa taas ampa magbukal in simud. In ngan ha saintifik nia Epilepsy.

Palihalan:

In tagnaan tuud wai sa sakit sin bata' ini ha sawaipa tahun 1994. Bata' malasig mahanunut iban nag iskul matuud ha Sandakan ha masa yadtu. Amusadja adlaw yadu minui' siya pa bai hapus-hapusan nag panayam marai' iban manga kabataan hangka lungan. Ubus himali magtue siya bia' namid-pid sa' wai sab himantak atawa na punung. Magsusung in adlaw mag duruhun in pid-pid. Biya' pagkublaan siya hikabutan in manga basu dain ha lima niya baubagbag. Bang siya asubuhun maita' siya na bihaini di' na maingat jumawab.

Liabayan pila bulan in sifat niya napinda na. Hinnuk na kaagi di' na maghidjul. Nagkasusahanna in maumaas diya na pauyu-pauyu ha pangungubat sa' masi-masi ra man in sakit. Laung sin pangingita' jilaka' kunu' sin apo' (Jin) ha taas kahuy dakula', na unu pa nag labut nasab. Amura misan nag labut na bahasa in pagubat sa' waira kiyaulian. Mainaat-mainaat bihadtu na sadja mag pid-pid. Limabay mayan hangka tahun, in pid-pid niya napinda na nahinang na grabe, humantak ampa magbukal in simud. Babuy-babuy na. Sigi-sigi in pag da pa manga pangungubat. Ginisan na in sukat sin mangungubat, in pag labut misan di' nakau baitaan. Sa' amu-amura, ampa na grabe in sakit.

Hangka adlaw in bata' humantak maka 4 atawa maka 5 babuy-babuyun. Tumaka, waina pia iskul. Sabab nagkomplain in mastal nia di' na kunu' sila maka gaga mag tabang kania adlaw-adlaw halaum klas. Piahundung na nag iskul. Sabab nahinang na bobo. Nalawa' na in pikilan. Ha tahun 2001 grabe na tuud. Magdagan na sia pagua' sin bay ampa lumapug dumagan. Madaran na mag "jack-night" dain ha taas kantil pa baba' biah Superman. Jaujagjag in simud iban nabali' na manga in ipun nia ha unahan, maita' di' bang lumaksu ampa tumumbuk bia' hilam pa baba'. Hambuuk adlaw nalawa' siya ha bay. Hangka pitu nalawa' wai kiabaakan. Nag tautangisanna in maumaas. Ai kita sab in manga maas matuud, misan sab manga dupang na in anak, sa' in kasi lasa nila di' tuud pag kasambian.

Siumu na naglawag, tumaka nakadtu pa hospital sin Sandakan. Kiabaakan na halaum sin wad piapaglamud na hamanga tau kili' katan. Hiuhukutan in lima ha taas kantil sin hospital. Nag tautangis na in maas pag kita sin anak matuud piapag lamud ha manga tau dupang-dupang. Maraw sab in hospital (sukud tuud) aun bahgu Doktor datung dain ha Pakistan specialist siya ha Epilepsy. Tiyahan na matuud, ampa piyangadjian in sakit nia halaum hangka bulan pa duwa bulan. Alhamdulillah kimulang in sakit nia magkapunung amin humantak yadtu. Misan sab humantak halaum sin hangka pitu makaminsan da atawa makaduwa, bukun biya' sin tagna' hangka adlaw maka 4 humantak.

Ha tahun 2007, in sakit niya masi-masi naman. waira nalawa'. Misan siya nag iinum ubat dain ha hospital humantak da. Amusadja in hantakan nia maintain kaagi halaum sin hangka pitu maka minsan. In kabayaan sin manga maas waina ba in sakit, mauli' na. In lugay na hadtu wai naman kiyaulian sin Doktor Specialist? Nag lawag nasab pangungubat, misan iyanun naubus na in pangungubat ha Sandakan siulayan nila nag ubat sa' amura humantak da.

Ha awal sin tahun 2008, siulayan namu' iyubatan sin kaedah namu' ini. Di na kiabaakan namu' in sabab sin sakit ini. Ha kahandak sin Allahu taala, naurul na mu' in puunan asal usul sin sakit. Marai' mataud in di' magkahagad sabab in sakit ini mistik (Ghaib). Hi sue-sue ta in kronoloji niya:

• 1994 - Sa'bu nag panayam in bata' ini iban manga kabagayan niya ha higad bud (Ampa mataud nunuk ha taas bud yadtu). Narugtul sin bata' in lalabutan sin tau biyubutang ha baba' nunuk. Putan indaginis kolol piapanji-panjihan natasak sin bata'.


• Diyugalan in nakura' sin apo' (Jin) tag jaga sin nunuk sabab gindasan in kakaun niya (lalabutan). Hi kasue-sue ta in nakura' si apo' Jin ini malaggu' mataas in pag baran itum dakuman sin bulbul. In tanduk biya' tanduk kabaw nag sasangal pa taas (Dih da tuud kakitaan agun in lupa dagbus nila, haw-haw madtu). In taud sin bataan nia agun di' maitung sin lima. Makira in taud sin dahun nunuk amu na yadtu in taud sin bataan niya.


• In teknik nila mamuhinga', diyasukan in o iban tiyan sin bata' (sakitan) yadtu sin itum (sihir) wai halihan adlaw-adlaw. In sihir piasud palaum o sin bata' amin maitum iban mabisa madtu. In niyat nila mamahuli sabab tiyasak in kakaun nila, bang aun dapat in bata' ini masakit iban in famili nia magkasusahan, biya' da sin susa nila tiyasak in kakaun nila (lalabutan). Diyaak in hambuuk bata' jin mag jaga ha taikud sin bata' (sakitan) ha supaya wai pangungubat makaubat. Kitaa niu yan, bang in mag ubat mag jijin da, waina "harapan" sambat sin malayu.


• In pag ubat ta, ha tagnaan wai ta pa kiaabutan tuud in puunan. Hat kiabatukan in jaga nia ha taikud. Bang asubuhun in jaga ha ulihan di' misan mag hidjul, ampa madtu binsana' namu' na biya' bukun parashan jin. Pangindanan ta, in jin bang di' mag answer yan aun pa nakura' nia hangkan siya mabugah missara. Liawag namu' nasab in nakura' nia, kiabaakan namu' diya namu' sadja nag soal-jawab. In agama nila Hindu. Naraug nag 'debate' iban in maka inu-inu di' umatu mag bunu'. Marai' kita' niya in bata' nia nabiya' nangka' halu' nahulug pa lupa' hiyantakan sin jurus.


• Naraug man in nakura' Jin nag debate diaak namuh piya kawa' in haq (sihir) nia amin biutang nia palaum baran sin bata' (sakitan). 30 minit isab nag limas sin kagaw halaum baran sin bata' sakitan yadtu. Ubus ijajahan namu' sin agama Islam, aun hambuuk ustaz timabang kamu' nag ijajah. Ubus yadtu piyapi' namu' sumud siya Islam atawa luunun palaum kassa' jilun. Simud Islam in nakura' Jin lamud na pa manga bata' nia biya' banus unu, Alhamdulillah. Ampa hiyatud namu' pa Makkah Al Mukarramah.


• In bunnal nia in pag ubat namu' ini ha kalayu'an. In kami yari ha Kuala Lumpur nag ubat. In iyubatan yaun ha Sandakan. La hawla wala quwwata illa billah.... Kawasa sin Allah swt. In malayu' mapasuuk. In jin bang mag hibal ha lilingkuran malallai, sa' bang manaw pakain lokasi masapat, masapat pa dain ha sahaya. Amuyan in kalabbihan dihil kanila sin Tagipun.

Pag kunsum tiyalipunan ku sila sabab insyaAllah kauli'an na. Bihaun, bulan September Miladiyah, Ramadhan Hijriyah na, way na himantak in bata' sakitan yadtu. Amusadja masi pa isab nag iinum ubat ha hospital. Piyapag lamud-lamud na in pag ubat bang man da wai na paglabut-labut. Hisiyu-siyu in bulat in mata atay nila kaingatan iban kakitaan nila tuud bang unu un umarung ha lalabutan. 100% in umarung ha lalabutan amuna in Jin way agama atawa kafir, bang Jin Islam in kumaun mabilang na Musyrik atawa Zindik sila. In Jin yan misan di' mu pakaunun maingat da sila lumawag kakaun. Sila na in kumaun mag lami-lami misan in sakit di' da sila maka pa uli'. Hambuuk-buuk in TAGIPUN in makapa uli'. Sung kita niyu manga taymanghud, lawakun taniyu in manga kasyirik-syirikan dain ha baran, famili atawa pa kawman taniyu. Wallahu a'lam.

Sue-sue dain kan:

Ibnu Elaji

Ramadhan 2008